SDG 14 Leven in het water

SDG 14 is gericht op bescherming en duurzaam gebruik van zeeën en oceanen. De mens is sterk afhankelijk van de zee. Zeeën en oceanen spelen mondiaal een essentiële rol bij de opvang van CO2 en de productie van zuurstof. Ze zijn cruciaal voor klimaat, voedsel en transport. Klimaatverandering, overbevissing en vervuiling vormen een bedreiging voor het ecosysteem en voor het gebruik dat ervan wordt gemaakt.

• De kwaliteit van het zeewater is laag vergeleken met die in andere EU-landen en verbetert niet.
• De populaties van diersoorten in de Noordzee groeien.

Het dashboard en de indicatoren

 

Uitleg dashboard, kleuren en noten

Dit dashboard besteedt aandacht aan de waterkwaliteit van de Noordzee en de duurzaamheid van de visserij. Hoewel er veel meetgegevens zijn over de zoute mariene gebieden en overgangswateren van Nederland (een deel van de Noordzee, de Waddenzee en de zeearmen), zijn er nog weinig geschikte samenvattende indicatoren die frequent en tijdig genoeg worden gemeten om in het dashboard opgenomen te worden. Het vullen van deze lacune en verbeteren van de meting van SDG 14 blijft een grote wens bij het monitoren van brede welvaart en de SDG’s.

Middelen en mogelijkheden betreffen de omvang van het zeegebied en de middelen die worden ingezet om het te onderhouden en te beschermen. Hoewel een groot deel van de Nederlandse zeewateren beschermd gebied is, vinden er veel activiteiten plaats. Omdat verschillende vormen van bescherming en gebruik elkaar overlappen, is de bescherming niet overal volledig doorgevoerd en is het nog niet mogelijk een eenduidig beeld van de ontwikkelingen te geven.

Gebruik geeft aan hoe de zee gebruikt wordt voor economische activiteiten en recreatie en hoe we de natuur daar beschermen. De Nederlandse zeewateren worden intensief gebruikt voor scheepvaart, visserij en recreatie. Daarnaast worden in steeds meer delen van de Noordzee windmolenparken aangelegd en experimenten met andere vormen van duurzame energie gedaan. Voor deze verschillende vormen van gebruik zijn nog geen indicatoren bekend die een beeld geven voor het gehele Nederlandse zeegebied en die voldoen aan de kwaliteitseisen van deze publicatie.

Uitkomsten gaan over de kwaliteit van het zeewater en het natuurlijke leven in en rondom de Nederlandse zeegebieden. Visbestanden vormen een natuurlijke hulpbron die door meerdere landen geëxploiteerd wordt. Het Europese visserijbeleid is gericht op een duurzaam en evenwichtig gebruik van de visvoorraden en het voorkomen van overbevissing door middel van vangstlimieten. Het dashboard toont de stand van zes belangrijke commerciële vissoorten, waarbij de huidige visstand vergeleken wordt met de duurzame visstand (de visstand die nodig is voor het behouden van een gezonde populatie). Volgens ICES (International Council for the Exploration of the Sea) waren de populaties van haring, schol, tong, koolvis en schelvis in 2024 groot genoeg om van een duurzame visstand te spreken; voor kabeljauw was dat niet het geval.

De kwaliteit van het zwemwater in Europa wordt jaarlijks gemonitord door het Europees milieuagentschap (EEA). In Nederland wordt de kwaliteit op 91 locaties langs de kust gemeten. In 2024 voldeed 79,3 procent daarvan aan de hoogste kwaliteitsnorm ‘uitstekend’. Dat is vergeleken met andere EU-landen niet hoog of laag. In het dashboard van SDG 6 Schoon water en sanitair is de kwaliteit van zwemwater in het binnenland als indicator opgenomen.

Een generieke indicator voor het meten van de gezondheid en vitaliteit van zeeën en oceanen, is de Ocean Health Index. Duurzame instandhouding van het gebruiksnut voor de mens is het uitgangspunt van deze beoordeling. Het onderdeel ‘Clean water index’ geldt als maatstaf voor waterkwaliteit, met scores die uiteenlopen van nul tot honderd (volledig schoon). In 2024 had Nederland een score van 44,3. Dit is relatief laag vergeleken met andere landen in de Europese Unie.

Een maatstaf voor biodiversiteit van mariene wateren, inclusief zeevogels, is de trend van de fauna van de Noordzee. De indicator betreft de gemiddelde trend in de populatie-omvang van 140 aan zout water gebonden soorten. Na een achteruitgang van iets meer dan 20 procent tussen 1990 en 2010, neemt de fauna van de Noordzee toe. In 2021 had de index een waarde van 106,6. Dit geeft aan dat de biodiversiteit vergeleken met het referentiejaar 1990 is toegenomen. Achter de gemiddelde trend zitten ontwikkelingen van verschillende soorten die erg van elkaar kunnen verschillen. Zeevogels, kwallen en de bruinvis zijn juist toegenomen in aantal, terwijl met name bodemfaunasoorten achteruit zijn gegaan.

Beleving heeft betrekking op de zorgen van mensen over de vervuiling van en het leven in zee. Voor deze categorie zijn geen indicatoren beschikbaar.